Bia tiến sĩ Văn Miếu Quốc Tử Giám

Văn Miếu Quốc Tử Giám được coi là nguồn tư liệu lịch sử quý giá và là nơi tái hiện chân thực nhất tư tưởng, truyền thống trọng dụng nhân tài của nước Việt Nam. Những bài vị bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám còn là những tác phẩm nghệ thuật bằng đá quý giá. Chính nơi đây và những giá trị văn hóa quý báu đó đã giúp Văn Miếu Quốc Tử Giám luôn là địa chỉ hấp dẫn thu hút nhiều du khách du lịch từ khắp nơi đến tham quan. 

Khái quát chung về Bia tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám

Có tất cả 82 tấm bia bia tiến sĩ bằng đá đặt tại Văn Miếu, các bài văn bia được khắc để vinh danh những người đỗ Tiến sĩ trong các khoa thi của thời Hậu Lê và thời nhà Mạc.

82 tấm bia đá tại khu di tích chính là 82 khoa thi bắt đầu từ năm 1442 đến năm 1779 và tên 1307 tiến sĩ đã thi đỗ. Bia tiến sĩ là cội nguồn lịch sử quan trọng, là biểu tượng văn hóa và là niềm tự hào của truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.

Chất liệu, nội dung của Bia tiến sĩ

Bia Tiến sĩ sử dụng một lại nguyên liệu quý giá là đá thanh thạch màu xanh, được khai thác tại núi An Thạch, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Từng tấm bia đá được dựng trên lưng rùa mang các kích thước khác nhau.

Một bài văn bia đều được khắc cẩn thận và đầy đủ các nội dung như tiêu đề khoa thi, năm tổ chức, tên những vị quan khảo thí, họ tên và quê quán của người thi đỗ, đồng thời cả tên những người tham gia dựng bia cũng được khắc vào bia chi tiết. Đây là những áng văn chương tuyệt vời, nơi thể hiện rõ quan điểm và tư tưởng của mỗi bậc hiền tài về mọi mảng kiến thức. 

Nghệ thuật và hình ảnh tái hiện của Bia tiến sĩ

Là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo mang phong cách trang trí và điêu khắc tính cách điệu cao. Những hình ảnh được sử dụng để điêu khắc rất tinh xảo xung quanh tấm bia đều phản ánh chân thực cuộc sống sinh hoạt, cảnh các quan triều đình bàn luận chính sự.

Những con vật trong văn hóa tâm linh như phượng, long, mã… cũng được lựa chọn để trang trí tạo tính nghệ thuật trên bia. Các nhà điêu khắc sử dụng hoa văn trang trí khá cầu kỳ cùng nhiều chủ đề đa dạng, các nhiều nhà nghiên cứu mỹ thuật xem đây như tư liệu quan trọng để nghiên cứu về lịch sử mỹ thuật và điêu khắc dân tộc trong giai đoạn văn hóa lịch sử từ thế kỷ 15 đến 18.

Ý nghĩa Bia tiến sĩ tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Khác với các nước bị ảnh hưởng bởi nho giáo, bia tiến sĩ tai Văn Miếu – Quốc Tử Giám mang nội dung phản ánh tư tưởng triết học, các chế độ giáo dục khoa cử các triều đại và đời sống xã hội, hiện thực bối cảnh chính trị thời đó.

Bia tiến sĩ mang những thông tin quý giá giúp các nhà sử học có cơ sở và tư liệu để phát triển nghiên cứu, Nho giáo được thay đổi để quản lý đất nước đóng vai trò quan trọng trong chủ trương phát triển nền giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực, chiêu mộ hiền tài trong sự nghiệp xây dựng phát triển quốc gia Việt Nam cường thịnh.

Những thông tin quý giá được khắc trên các tấm bia đá này còn giúp hiểu sâu sắc thêm về các mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và các nước khác lân cận quanh khu vực qua từng giai đoạn lịch sử.

Hiện nay, những tấm bia tiến sĩ tại Văn Miếu vẫn là bản gốc duy nhất được lưu giữ cùng phần lớn các hoa văn họa tiết trang trí vẫn giữ nguyên hình dáng và văn tự bài ký vẫn có khả năng đọc được.

Từng tấm bia tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám không chỉ lưu trữ những thông tin giá trị mà đây còn là một tác phẩm nghệ thuật được kết tinh lại từ tài hoa của rất nhiều những nghệ nhân điêu khắc hàng đầu Việt Nam qua các thời kỳ. Đây là những di sản quý của cha ông ta để lại cho Hà Nội biến Văn Miếu Quốc Tử Giám trở thành một phần của bức tranh văn hóa mang dấu ấn lịch sử của Thủ đô ngàn năm văn hiến.